مرکز پژوهش ادیان جهان

بنام خدا

مقدمه

مقوله دین و پرستش، از آغاز حیات بشر، صرف از نظر از چگونگی آن ( دنیایی و یا آسمانی) وجود داشته و تا به امروز علیرغم مخالفت ها و مبارزات سخت طاغوتها در دوران مختلف با پیامران و دینداران معاصر دوران خود، در طول تاریخ بشری، دین ، همچون درخت کهنسالی پابرجا بوده و حضور موثر و تعیین کننده ای در زندگی بشر داشته است.

واژه دین، عربی است و معانی متفاوت و بسیاری برای آن ذکر شده است.

از نظر گروهی از محققان ، دین، مجموعه حقایقی هماهنگ و متناسب با نظام های فکری (عقاید و معارف) نظام های ارزشی (قوانین و احکام) و نظام های پرورشی (دستورات اخلاقی و اجتماعی) میباشد که از جانب پروردگار متعال برای هدایت انسان ها در مسیر رشد و کمال الهی فرستاده شده است.

و یا اینکه گفته می شود،دین مجموعه ای از عقاید و قوانینی است که هم اصول فکری بشر را در نظر دارد و هم اخلاق و شئونات زندگی او را پوشش میدهد.

حال با توجه به اینکه خدواند بشر را دارای قابلیت حیات ابدی آفریده است و سعادت حقیقی او را ضمانت می کند، انسان به دینی نیاز دارد که نه تنها او را در این مسیر کمال و حیات اخروی یاری دهد، بلکه با توجه به آفرینش او به نیازهای منطقی و دنیوی نیز توجه داشته باشد. یعنی دینی که با فطرت انسانی هماهنگ بوده و آنچه آفرینش انسان اقتضای آن را دارد پاسخ گوید. چنین دینی که در آن تشریع با تکوین تطابق داشته باشد ، جز از طرف خالق یکتا، نمی تواند باشد چرا که خالق انسان اوست و کسی جز او آگاه به اسرار و فطرت مخلوق خود نیست به همین دلیل بارها خداوند در قرآن بشر را به دین حق دعوت نموده است.

در سوره صف آیه 9 می فرماید: هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ

((اوست كسى كه فرستاده خود را با هدايت و آيين درست روانه كرد تا آن را بر هر چه دين است فائق گرداند هر چند مشركان را ناخوش آيد))

ویا سوره زمر آیه 3 خداوند می فرماید: أَلَا لِلَّهِ الدِّينُ الْخَالِصُ وَالَّذِينَ اتَّخَذُوا مِن دُونِهِ أَوْلِيَاء مَا نَعْبُدُهُمْ إِلَّا لِيُقَرِّبُونَا إِلَى اللَّهِ زُلْفَى إِنَّ اللَّهَ يَحْكُمُ بَيْنَهُمْ فِي مَا هُمْ فِيهِ يَخْتَلِفُونَ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي مَنْ هُوَ كَاذِبٌ كَفَّارٌ

((آگاه باشيد آيين پاك از آن خداست و كسانى كه به جاى او دوستانى براى خود گرفته‏اند [به اين بهانه كه] ما آنها را جز براى اينكه ما را هر چه بيشتر به خدا نزديك گردانند نمى‏پرستيم البته خدا ميان آنان در باره آنچه كه بر سر آن اختلاف دارند داورى خواهد كرد در قيقت‏خدا آن كسى را كه دروغ‏پرداز ناسپاس است هدايت نمى‏كند))

نقش دین : به اعتراف عموم دانشمندان جامعه شناس و روانشناس و نیز تحلیل گران مسائل سیاسی و اجتماعی ، دین در زندگی فردی و اجتماعی انسان نقش سازنده ای دارد.

پیتر ال برگر می گوید: آنان که از نقش دین در تحلیل مسائل جهان معاصر غفلت می ورزند، مرتکب خطای بزرگی می شوند.

یو آخم واخ معتقد است ، مهم ترین عامل تاثیر گذار در زندگی انسان دین است و در کلیه امور زندگی انسان از خانواده گرفته تا روابط اجتماعی و امور روزمره او دخیل است .

نقش دین در زندگی فردی:

1- آرامش روحی و روانی: دین و خداپرستی ، به تصریح قرآن کریم مهم ترین منبع تامین نیاز روحی و تغذیه روانی بشر است. چرا که با یاد و ذکر خدا و راز و نیاز به درگاه اوست که زنگارهای دل آدمی زدوده شده و روح آشفته، پژمرده  و مضطرب ، آرامش می گیرد.

خوش بینی و امیدواری: یکی از بیماری های روحی و فکری افراد غیر مومن در عصر مدرن، بدبینی و نا امید نسبت به نظام هستی و آینده ی زندگی است.

2- در حالی که انسان دیندار و با ایمان ، چون به مبدا هستی بخش (خدا) معتقد است و او را حکیم عادل و مهربان می داند زندگی پس از مرگ (معاد) را باور دارد، نسبت به جهان هستی خوش بین بوده و آینده را روشن می بیند، ضمن این که هرگز در بن بست فکری قرار نمی گیرد. به یاس و ناامیدی روحی دچار نمی شود بر اساس داده های ایمانی، در صحنه های دشوار زندگی به عنایات و کمک های الهی امیدوار بوده، با توکل و اعتماد بر خداوند، که بر هر کاری تواناست به فکر راه چاره می افتد و خود را از بن بست ها رهایی می بخشد.

3. اجرایی شدن اخلاق : اخلاق بدون پشتوانه دین و ایمان دینی، یا اجرا نمی شود و یا اگر هم اجرا شود، از بار ارزشی تهی می گردد. به همین جهت انجام افعال اخلاقی نیازمند پشتوانه قوی معنوی و ایمانی است که دین تنها متکفل ان است.

نقش دین در زندگی اجتماعی

1- تامین قوانین جامع و کامل: دین اسلام به دلیل این که از منبع لایزال وحی آسمانی و از سوی خدای انسان آفرین فرستاده شده است از جامعیت و کمال مطلق برخوردار بوده و بر انسان شناسی دقیق و واقع بینانه استوار است. از عقل نیز به عنوان یک منبع مستقل کشف و استخراج احکام و قوانین در کنار نقل، یعنی قرآن و روایات سود می جوید، از این رو به همه جنبه های جسمی، روحی ، مادی، معنوی ، دنیوی و اخروی بشر در زندگی فردی و اجتماعی توجه کافی دارد. در حالی که قوانین ساخت ذهن و عقل بشر چنین نیست و معمولا بعدی از ابعاد روحی و معنوی بشر را مورد غفلت قرار می دهد و در نتیجه فاقد کارآیی لازم و مطلوب است.

2- بهبود در روابط اجتماعی : جوامع فاقد دین و ایمان، از ارتباط سالم اجتماعی و روابط خوب انسانی برخوردار نیستند، به ویژه روابط خانوادگی در این جوامع بسیار نا مطلوب و در حال متلاشی شدن است و احترام و اعتماد لازم میان اعضای خانواده برقرار نیست.

از این رو نمی توانند طعم شیرین محبت را در جمع خانواده بچشند و افراد ترجیح می دهند که در بیرون از خانه به سر ببرند. دین با ایجاد تعهد و حس مسئولیت در انسان نسبت به همنوعان و افراد اجتماعی و افشاندن بذر صلح، صفا، اعتماد و علاقه نسبت به یکدیگر، موجب می شود که اجتماع و زندگی جمعی ف سالم و مطلوب شود و روابط عمومی بهبود یابد و کانون خانواده به بهشت کوچکی از صفا و صمیمیت و علاقه مبدل گردد.