دین جاینی یکی از ادیان شرقی است که چندان شناخته شده نیست. با این وجود در بین نظامهای مذهبی و فلسفی سرزمین اصلی خود– هند – و نیز در کل جهان جایگاه خاص و قابل توجهی دارد.
فلسفه آفرینش از دیدگاه آیین جین
آیین جین در مورد آفرینش جهان به نوعى ثنویت دعوت مى کند. این آیین معتقد به اصالت روح و اصالت ماده است: جهان هستى مرکب از "جیوا" و" اجیو"است. جیوا یعنى ارواح یا ذرات جاندارى که در جهان هستى پراکنده اند، نه خلق شده اند و نه فانى مى شوند و به یکدیگر شبیه و ابدى اند. اما آجیوا جزء دیگر جهان است و داراى معانى وسیعى است که مشتمل بر امور زیر است:
1- خلاء؛ درحوزه‌ی عدم و وجود
2- دارما؛ که به وسیله‌ی او حرکت موجودات فراهم مى گردد
3- آدارما؛ که آرامش و سکون جهان در رابطه با اوست.
4-- کالا؛ که زمان پیدایش تحولات را امکان پذیر مى سازد.
5- بودگلا؛ یا مواد ترکیبى از عناصر گوناگون و رنگ و طعم و خواص دیگر.
گاهی مواقع جیوا با آجیوا (روشنى و تاریکى) درهم مى شوند و این آمیختگى باعث مى گردد که جیوا با آن همه شفافیت کدر و آلوده گردد. در این موقع است که زندگى انسان‌ها با آلام و رنج دست به گریبان مى شود. راه رهایى از این رنج و آلام این است که روح و ماده از هم جدا شوند. طبق عقاید این مکتب و مذهب، جهان ازلى و ابدى است و ادوارى بى اندازه طولانى صعودى و نزولى را مى پیماید. بشر نیز ابدى و فنا ناپذیر است. این بشر است که مراحل تحول روحى را طى مى کند. اگر چه به ظاهر انسان‌ها و تمام موجودات مى میرند، ولى در حقیقت مرگ وجود ندارد، زیرا وجود، چون حلقه هاى زنجیر به هم مرتبط است. بنابراین موجودات از یک جهت مى میرند؛ ولى با چهره‌ی دیگر زنده مى شوند واین همان قانون چالش بر انگیز تناسخ است. امتیاز انسان بر دیگر موجودات این است که مى تواند خود را از قیود مادى و آلام و تجدید حیات نجات دهد، اما جانداران دیگر این قدرت و نیرو را ندارند. خلاصه این که آیین جین رفتار پاک را شرط اصلى رستگارى مى داند و از دیگر ادیان به ویژه از آیین برهمنان تنها تناسخ را که "سامسارا" و "کارما" یا وحدت و اتصال است و نیز "نیروانا "را قبول دارد. مذهب جین، این اصول را از آیین برهمنى گرفته و با تغییراتی در آن ها، آن را پذیرفته است.
;