مرکز پژوهش ادیان جهان

[1]. Apocrypha که به معنی کتب مشکوک، مجعول، ... و به هر حال غیررسمی است.

[2] و 2. البته اینها اعتقادات و بلکه ادعاهای نویسندة محترم است که خود نیز یک فرد مسیحی معتقد و تا حدودی متعصب است، حال چقدر این مطالب با واقعیت تطبیق دارد مطلبی است که متفکرین نقاد و بی­طرف مسیحی نیز با آن موافقت ندارند. (مثلاً نگاه کنید به بحث بسیار عالمانه و جدی دکتر بوکای مؤلف کتاب عهدین، قرآن و علم در رابطه با اصالت و سندیت عهدین و نیز کتاب عهد جدید یا انجیل، صص 174 ـ 18، ترجمة دکتر حسن حبیبی، انتشارات حسینیه ارشاد) ـ م.

[3] . Gospels در کتب با اسفار عهد جدید چهار کتاب اول به­نامهای انجیلهای متی، مرقس، لوقا و یوحنّا را اناجیل چهارگانه می­نامند که در آنها اشارات و تفاسیری به زندگی حضرت عیسی (ع) شده است ـ م.

[4]. مؤلف از وارد شدن در این بحث که حضرت مریم (ع) مادر حضرت عیسی (ع) قطعاً باکره بوده اجتناب می­ورزد، اما نظر اسلام و قرآن در این مورد صراحت دارد ـ م.