غفلت غربیان از حیات فلسفه اسلامی پس از ابن‌رشد/ اهمیت «شب» در فرهنگ ایرانی

بازدید : 846 - ۰۵ تیر ۱۳۹۸ - اخبار مرکز پژوهش ادیان جهان
غفلت غربیان از حیات فلسفه اسلامی پس از ابن‌رشد/ اهمیت «شب» در فرهنگ ایرانی
مهدی محقق با انتقاد از نگرش غربیان به حیات فلسفه اسلامی، بر پویایی و بالندگی فلسفه در ایران تأکید کرد. حکمت‌الله ملاصالحی نیز با تصریح به اهمیت «شب» در فرهنگ ایرانی، تأکید کرد: انسان امروز انسان بی‌شب است و تمدن جدید «شب» ندارد.

در «شب منوچهر صدوقی سها» مطرح شد:

مهدی محقق با انتقاد از نگرش غربیان به حیات فلسفه اسلامی، بر پویایی و بالندگی فلسفه در ایران تأکید کرد. حکمت‌الله ملاصالحی نیز با تصریح به اهمیت «شب» در فرهنگ ایرانی، تأکید کرد: انسان امروز انسان بی‌شب است و تمدن جدید «شب» ندارد.

 شب منوچهر صدوقی‌سها با حضور مهدی محقق، حکمت‌الله ملاصالحی، نصرالله حکمت، حسن بلخاری، حسین کلباسی اشتری و علی دهباشی، عصر امروز سه‌شنبه، ۲۸ خردادماه، در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد. در این نشست حضور چهره‌هایی چون شفیعی کدکنی، حجج اسلام زائری، نقویان، نوراللهی و دعایی به چشم می‌خورد. در آغاز نشست به مدت سی دقیقه کلیپ‌هایی از نشست‌های پیشین این مرکز با عنوان سلسله‌نشست‌های «شب‌های بخارا» پخش شد که به تجلیل از شخصیت‌های علمی و فرهنگی اختصاص دارد.

زیادت تقوا موجب زیادت علم نیست

در ادامه مهدی محقق به عنوان نخستین سخنران سخنان خود را با قرائت آیه‌ای از قرآن کریم آغاز کرد و گفت: یکی از امتیازات شریعت اسلام این است که عالم را بر جاهل مزیت داده و اعلم را بر عالم برتری داده است. حتی در کتب فقهی آمده است که اگر فقیهی اعلم بود و دیگری اتقی بود، زیادت تقوا موجب زیادت علم نیست. لذا باید قول اعلم را برتری داد.

وی افزود: هرچه بیشتر از اندیشمندان تقدیر به عمل آوریم، باز هم کاری نکرده‌ایم. اگر بخواهیم نسل جوان شیوه قدما را در پیش گیرد، باید اهل علم را گرامی بداریم. من چهل سال پیش برای مرحوم جلال‌الدین همایی مراسم بزرگداشت برگزار کردم. ایشان ۵ سال بعد از بازنشستگی از منزل بیرون نیامده بود. وقتی ایشان وارد محل مراسم شدند و جمعیت شاگردان خود را مشاهده کردند، مدام دعای خیر می‌کردند. یکی از دوستان بعد از جلسه به بنده گفت: خدا خیرت بدهد که ۱۰ سال به عمر استاد اضافه کردی!

 

استاد بازنشسته دانشگاه تهران تصریح کرد: امروز جمع شدیم تا از یکی از فرزانگان این مملکت تقدیر کنیم. بنده هیچ وقت مشاهده نکردم که جناب صدوقی سها در جایی خودنمایی و اظهار فضل بکنند. ایشان از نوادر کسانی است که به قسمتی از تاریخ علم و فلسفه توجه کرده است که آن قسمت مهجور مانده و مورد غفلت قرار گرفته است. فرنگی‌ها این طور نوشتند که مطالعات فلسفی در عالم اسلام با ابن رشد ختم شده است. تصریح کردند که وقتی ابن رشد در قرطبه به خاک سپرده شد، فلسفه هم دفن شد. اینها اشتباه می‌کنند و از دوره‌ای که فلسفه در ایران به برکت تشیع بالیدن گرفت، بی‌اطلاع هستند.

وی تصریح کرد: فلسفه در ایران زنده است. اگر در مصر برخی سخن از فلسفه به زبان می‌آورند، در حقیقت تاریخ فلسفه می‌گویند، ولی در ایران فلسفه در وجود دانشمندان ما عجین شده است. در زمان ما فیلسوفان بزرگی زندگی کرده‌اند. در مدرسه سپهسالار قدیم که بنده افتخار طلبگی آنجا را دارم، میرزا مهدی آشتیابی فلسفه تدریس می‌کرد. در وقف‌نامه آن مدرسه آمده است که بهترین استاد فلسفه باید در اینجا تدریس کند. در وجود استاد صدوقی سها نیز فلسفه عجین شده است. ایشان طوری از مسائل فلسفه بحث می‌کند که انگار برای خودش این مسائل مطرح است.

تمدن امروز شب ندارد

سپس حکمت‌الله ملاصلاحی به توضیح درباره این مسئله پرداخت که چرا در عنوان برنامه قید شده است «شب» صدوقی سها و اساساً اهمیت «شب» در ادبیات و فرهنگ چیست. وی در این خصوص اظهار کرد: تمدن امروز «شب» ندارد؛ مثلاً می‌گویند «روز فلسفه» یا «روز حقوق بشر» و ... . اما در ادبیات ما درباره شب خیلی سخن گفته شده است. شب نقش تعیین‌کننده‌ای در فرهنگ ما دارد. تجربه‌های معنوی و وحیانی ما به «شب» نسبت داده شده است، مانند «شب قدر». در تمدن جدید شب جایگاهی ندارد. اساساً انسان امروز انسان بی‌شب است.

 

وی ادامه داد: مولانا شعری دارد درباره نقش تعیین‌کننده شب در انسان بودن و انسان ماندن ما: «بی‌گاه شد بی‌گاه شد، خورشید اندر چاه شد/ خیزید ای خوش طالعان وقت طلوع ماه شد/ ساقی به سوی جام رو ای پاسبان بر بام رو/ ای جان بی‌آرام رو کان یار خلوت‌خواه شد». علاوه بر مولوی، حافظ شب‌آگاه‌ترین شاعر تاریخ ماست. برخی غزلیات حافظ مکاشفات وجودی انسان را نمایانگر است: «دوش وقت سحر از غصه نجاتم دادند/ واندر آن ظلمت شب آب حیاتم دادند». همچنین می‌گوید: «دوش دیدم که ملائک در میخانه زدند/ گل آدم بسرشتند و به پیمانه زدند».

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در ادامه به توضیح درباره شخصیت صدوقی سها پرداخت و گفت: بنده به صراحت اعلام می‌کنم در جایگاهی نیستم که درباره آثار جناب صدوقی سها سخن بگویم، ولی به یک نکته اشاره می‌کنم. تمام اندیشه‌هایمان و نظام‌های اعتقادی و ارزش‌مان و حتی ساختارهای اقتصادی و اجتماعی ما بر گسل‌های زلزله‌خیز ارض تاریخ قرار گرفته است. عصر ما یکی از زلزله‌خیزترین اعصار بشر است و هیچ وقت ارض زمین به این میزان زلزله‌خیز نبوده است. امروز بشر روی آوار میراث درهم‌شکسته خود ایستاده و جهان در تسخیر نحوه‌ای از نظام دانایی است که روی نظام‌های دیگر موزه قرار داده است. در این شرایط کسانی به میدان می‌آیند و مشعل حکمت و عرفان را زنده نگه می‌دارند تا روز انفتاح تاریخ فرابرسد. جناب صدوقی سها از زمره چنین افرادی هستند

 

 

برچسب ها

هیچ برچسبی مرتبط با این خبر وجود ندارد