ییل یک دانشگاه افسونکننده است که برای بسیاری از افراد تداعیکنندۀ صحنههای هری پاتر است. این دانشگاه معتبرِ آمریکایی خود را محدود به ارائۀ مدارج علمی عادی مثل حقوق نکرده است؛ دورههای الهیاتی برگزار میکند و همچنین مقدار زیادی پول به منظور تحقیقات دربارۀ نقش دین در دنیای جهانیشده تخصیص داده است.
میروسلاو وولف، برندۀ جایزۀ گراومایر از سوی دانشگاه لوییویل، و مدیر و مؤسس مرکز فرهنگ و مذاهب دانشگاه ییل، پذایری ما در دفتر کار خود در دانشگاه ییل شد تا با او گفتوگویی دربارۀ نقش «مذهب» در زندگی عمومی داشته باشیم. وولف، اهل کرواسی، معتقد است جهانیسازی برای ادیان و مذاهب و بخصوص برای دیدگاه مسیحیت در زندگی فرصت بزرگی است.
او در کتاب خود زیر عنوان «شکوفایی» (Flourishing) شرح میدهد که چرا ما در دنیای جهانیشده به مذهب نیاز داریم. کتاب توسط دانشگاه ییل منتشر شده است. این پروفسور و دینشناس از زندگی خوب دفاع میکند و در کتابش باور خود را به نقش تعیینکنندۀ ادیان در زندگی شرح میدهد.
برای وولف، ادیان – جدا از اینکه «افیونی برای بشریت» است – حامل ایدههایی برای شکوفایی بشر است.
به تعبیر وولف، ادیان از فرایند جهانیسازی جدا نیستند. گرچه برای بسیاری از افراد دین چیزی فرای این جهان است، او ادعا میکند که ادیان جهان بخشی از پویایی و تحرک جهانیسازی هستند، و همینطور جهانیسازی بخشی از پویایی و تحرک ادیان است – بیان اخلاقی و اصولی آنها، تشکیلات فرهنگی و سیاسی آنها، و مأموریت تبلیغی و بین نسلی آنها منجر به پویایی و تحرک میشوند.
وولف میگوید: «ادیان گذرگاه جهانیسازی هستند و همچنین ادیان در ظرف جهانیسازی هستند.»
مذاهب مسئله نیستند
میروسلاو وولف، استاد دین و جهانیسازی است و اغلب شاگردانش از او دربارۀ باورهای غیرمذهبی سوال میکنند. با این حال، او بر نقش دین تمرکز دارد و دین را به عنوان مبحثی جهانی معرفی میکند که نیاز به توجه دارد. به تعبیر او به این ترتیب، مسئله ادیان نیستند بلکه ادیان یک بخش ضروری از راهحل هستند.
از دیدگاه مسیحیت آیا جهانیشدن سودمند است؟
«به عنوان یک مسیحی که به عیسی مسیح، به عنوان حد انسانیتِ معتبر و تجسم عشق به خداوند و همنوعان، باور دارم، دیدگاهم دربارۀ جهانیشدن از این قرار است: جهانیسازی سودمند است اگر به من و دیگران کمک کند تا شخصیت و مأموریت عیسی مسیح را همراهی کنیم اما اگر کمکی نکند مسئلهساز میشود.»
وولف معتقد است زندگیکردن فقط برای «واقعیتهای مادی» ما را به سمت «دنیایی از رقابت، بیعدالتی اجتماعی و تخریب محیط زیست سوق میدهد و مانعی برای زندگی منصفانه، سخاوتمندانه و خوشایند با حساسیتهای اجتماعی میشود.»
استاد دانشگاه ییل دیدگاهش را در موارد زیر خلاصه میکند:
ـ اگر انسان «فقط برای نان زندگی کند[1]»، دیگر ارزشهای متعالی وجود ندارد، و جهانیشدن، خواه در شکل نظام کمونیستی که در گذشته رها شد و خواه در شکل نظام سرمایهداری کنونی، به طور کلی دغدغۀ «نان» خواهند داشت.
ـ ادیان جهانی دیدگاههایی ارائه میدهند که باعث خلق زندگی جدیدی بر محور الهی میشوند، و آن گونه که بسیاری باور دارند ادیان صرفاً روانکنندۀ چرخدندههای جهانیسازی نیستند.
ـ گاهی ادیان به خشونت مشروعیت میدهند و مانع پیشرفت علم و تکنولوژی میشوند، اما آنها آنگونه که بسیاری از مردم میترسند مانع پیشرفت فرایند جهانیسازی نیستند.
ـ جهانیسازی تنها در صورتی میتواند در بهبود وضعیت جهان همکاری کند که بر اساس رشد انسانی و اخلاقی شکل گرفته باشد.
ـ انسان فقط برای نان زندگی نمیکند. گرچه پروژۀ جهانیسازی بر اساس «نان» اجرا میشود، زندگی معنوی میلیونها انسان نباید دستِ کم گرفته شود.
ـ جهانیسازی به اديان كمك ميكند تا خودشان را با بعضي هويتهاي فرهنگي رفتاري خاص و خطرناك متحد نكنند و به آنها كمك ميكند جهانشمولی اصیل خود را کشف کنند.
پروفسور وولف، پژوهشگر برجسته در پروژۀ دانشگاه ییل است. این پروژه توسط بنیاد تمپلتون تأمین مالی شده است و در حال مطالعۀ الهیات شادی و تحقیق دربارۀ زندگی خوب است.