غلامحسین ابراهیمی دینانی (زاده ۵ دی ۱۳۱۳ برابر ۲۶ دسامبر ۱۹۳۴ در روستای دینان، از توابع درچه، شهرستان خمینی‌شهر) فیلسوف ایرانیاست. عمده شهرت وی به علت پژوهش در حکمت اشراق و سهروردی و احیای آن در سال‌های اخیر است. وی با بررسی تمامی آثار و نوشته‌های شیخ شهاب‌الدین سهروردی تا کنون چندین کتاب مهم در رابطه با فلسفه و افکار این فیلسوف ایرانی نگاشته‌است. هم اکنون استاد بازنشسته گروه فلسفه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران[۳] و در دانشگاه‌های تهران، تربیت مدرس، دانشگاه مذاهب اسلامی و دانشگاه آزاد اسلامیبه تدریس فلسفه اشتغال دارد. ابراهیمی دینانی همچنین عضو پیوسته فرهنگستان علوم ایران است. او در سال ۱۳۸۴ با کتاب دفتر عقل و آیت عشق، ۱۳۸۵ با کتاب درخشش ابن رشد در حکمت مشاء[۴] و ۱۳۸۹ با کتاب فلسفه و ساحت سخن[۵] برنده جایزه کتاب سال شد.[نیازمند منبع]
دینانی در مدرسه حجتیه قم به تحصیلات حوزوی پرداخته و در آن مدت سید علی خامنه‌ای[۶] از افراد هم بحث و هم حجره‌ای اش بوده‌است. وی همچنین از شاگردان سید روح‌الله خمینی[۷] و علامه طباطبایی بوده و شاهد مباحث فلسفی هانری کربن و علامه طباطبایی بوده‌است.[۸]
کتابهای خرد و خردورزی، گفتار حکیم و آینه‌های فیلسوف و چندین مجلد کتاب و نشریه دیگر دربارهٔ جایگاه فلسفی او است. تا به حال چندین مقاله و فیلم مستند نیز دربارهٔ این فیلسوف، نوشته و ساخته شده‌است.
کلاسهای آزاد وی جهت دانشجویان فلسفه و محققین و علاقه‌مندان مطالعه آزاد فلسفه اسلامی در انجمن حکمت و فلسفه ایران برقرار است. غیر از کلاسهای دانشگاهی و آزاد، دینانی سلسله درسهایی با عنوان معرفت در شبکه چهار تلویزیون ایران دارد.[۹]
زندگینامه و تحصیلات[ویرایش]
وی در ۵ دی سال ۱۳۱۳ در دینان از توابع درچه ی خمینی‌شهر در استان اصفهان بدنیا آمد. وی پس از تحصیل ابتدائی در روستای خود، در مدرسه علمیه نیم آورد اصفهان به تحصیلات دینی مشغول شد. پس از گذراندن دوره سطح و مقدمات فلسفه، سال ۱۳۳۳ وارد حوزه علمیه قم شد و ضمن تحصیل خارج فقه و اصول نزد مراجع بزرگ، نزد علامه طباطبائی به فراگیری فلسفه نیز پرداخت؛ که شاهد مباحث فلسفی هانری کربن (فرانسوی) و علامه طباطبایی نیز بود. فلسفه را در اصفهان نزد حکیم ضیاء پور شروع کرد و در قم در سطح عالی با علامه طباطبائی به پایان رساند و از شاگردان خاص او گردید. در سال ۱۳۴۵ و پنج سال پس از درگذشت آیت‌الله بروجردی به تهران مهاجرت کرد و وارد دوره کارشناسی دانشگاه تهران شده و پس از اخذ درجه کارشناسی جهت گذراندن امورات زندگی به استخدام وزارت آموزش و پرورش درآمد. تا دریافت دکترای ادامه تحصیل داد و سال ۱۳۵۲ از رساله دکتری تخصصی فلسفه خود دفاع کرد. سال ۱۳۵۳ ازدواج کرد که ثمره آن دو دختر می‌باشد و همان سال به عنوان استاد فلسفه در دانشگاه فردوسی مشهد مشغول به تدریس شد. سال ۱۳۶۲ به تهران منتقل شده و عضو هیئت علمیدانشگاه تهران شد و تاکنون استاد این دانشگاه است. وی صاحب تالیفاتی بسیاری در زمینه فلسفه می‌باشد که در آن به نقد آرای فلسفی فلاسفه بزرگ و شرق پرداخته و در ذیل آنها به ارائه نظرات خاص فلسفی خود پرداخته است.[۱۰]
دینانی در سمینارها و همایش‌های متعدد داخلی و خارجی شرکت داشته و مقالات و آثار فراوانی در حوزه فلسفه و دین پژوهی به رشته تحریر درآورده که برخی از کتابهایش جایزه کتاب سالجمهوری اسلامی ایران را دریافت نموده‌است و در اولین دوره همایش چهره‌های ماندگار در سال ۱۳۸۰ با عنوان چهره برتر فلسفه تقدیر شدند.
جلسات هانری کربن و علامه طباطبایی[ویرایش]
در کتاب خرد و خردورزی آمده‌است: «... منزل ذوالمجد در خیابان بهار... جلسات علامه با کربن تشکیل می‌شد و آقایان دکتر سید حسین نصر، دکتر سپهبدی، دکتر شایگان، محمد تجویدی نقاش،هبوطی... و صائنی زنجانی حضور داشتند... به اتفاق استاد به سمت تهران حرکت می‌کردیم... جوان‌ترین عضو جلسات بنده بودم... کربن در عین شیفتگی به تشیع، به تمام معنا فرنگی بود.» و در سئوالی که دینانی از کربن در مورد عقایدش و ضرورت مرشد می‌پرسد و اینکه مرشد شما کیست، جواب می‌گیرد که: «بله،... من اُویسی هستم. (در یکی از مصاحبه هایتان گفته بودید که از کربن پرسیدند که اگر اهل طریقتی، مرشدت کیست و او گفت که من اویسی هستم! منظورش چه بود؟
- بله او گفته بود اما منظور این نبود که او مرشدش «اویس قرنی» است بلکه اویسیه فرقه‌ای هستند که معتقدند اصلاً مرشد لازم نیست! خود اویس اصلاً خدمت پیغمبر اسلام (ص) نرسید، یک دفعه آمد و نصفه روزه رفت.
از کربن پرسیدم که حالا مرشد لازم ندارید، ذکر که دارید، ذکر خفی یا جلی شما چیست؟ او گفت: همین که تا صبح ذکر قال الباقر و قال الصادق می‌خوانم، همین ذکر من است. این جوابی بود که کربن به من داد حالا هر طور می‌شود این را تفسیر کرد. مشروح گپ‌وگفت فارس با غلامحسین ابراهیمی دینانی).[۱۱]»
سیر زندگی و تحصیلات[ویرایش]
· تولد ۱۳۱۳.
· تحصیلات ابتدایی در دینان در درچه یخمینی شهر
· مقدمات در مدرسه علمیه نیماروداصفهان.
· اساتید ادبیات عرب: شیخ محمدعلی حبیب آبادی و حاج شیخ عباسعلی ادیب حبیب آبادی.
· استاد بخشی از شرح لمعه: محمدحسن نجف آبادی.
· سفر به قم ۱۳۳۳.
· تحصیل در مدرسه حجتیه و هم حجره بودن با سید علی خامنه‌ای.[۱۲]
· تحصیل خارج و فقه اصول در حوزه علمیه قم.
· اساتید دروس فقه و اصول سطح: مرحوم مجاهدی، سلطانی طباطبایی، فکور یزدی و شیخ عبدالجواد سدهی.
· اساتید درس خارج فقه و خارج اصول: آیت الله بروجردی، آیت الله اراکی، آیت الله سیدمحمد محقق داماد و آیت الله روح‌الله موسوی خمینی.
· اساتید فلسفه: حکیم ضیاپور (اصفهان)، شیخ عباسعلی ایزدی نجف آبادی و سطح عالی علامه طباطبایی (قم) و از شاگردان نزدیک او.
· دیگر اساتید او عبارتند از: آیت‌الله سلطانی طباطبایی، آیت الله منتظری، آیت‌الله مجاهدی تبریزی، آیت‌الله محمد فکور یزدی، شیخ جواد تبریزی، شیخ عبدالجواد اصفهانی و دکتر غلامحسین صدیقی.
· تدریس در حوزه.
· ترک حوزه پس از وفات آیت‌الله بروجردی و سفر به تهران جهت تحصیل فلسفه و زندگی.
· کارشناسی، کارشناس ارشد و دکترای تخصصی فلسفه از دانشگاه تهران. از ۱۳۴۵ الی ۱۳۵۲.
· ازدواج در سال ۱۳۵۳.
· تدریس فلسفه در دانشگاه‌ها از سال۱۳۶۱ تاکنون.
· نگارش آرای فلسفی و اندیشه‌ها.
سمت‌ها و عناوین[ویرایش]
· مدیر گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه علوم اسلامی رضوی ۱۳۷۵ تا ۱۳۷۹
· مدرس علوم حوزوی در حوزه علمیه قم تا سال ۱۳۴۵.
· اشتغال و استخدام در وزارت آموزش و پرورش به عنوان دبیر دبیرستانهای تهران سال ۱۳۵۱.
· استاد دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد تا ۱۳۶۱.
· عضو هیت علمی دانشگاه تهران سال ۱۳۶۲ و بازنشسته در سال ۱۳۸۷.
· استاد دانشگاه تربیت مدرس.
· استاد دانشگاه مذاهب اسلامی.
· استاد دانشگاه امام صادق
· استاد دانشگاه آزاد اسلامی تهران و کرج.
· عضو پیوسته فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران.
· عضو ثابت انجمن حکمت و فلسفه ایران.
· عضو مؤسس، هیئت امناء و مدیربخش فلسفه اسلامی مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
· تقدیر شده در اولین دوره چهره‌های ماندگار با عنوان چهره برتر رشته فلسفه در سال۱۳۸۰.
· تقدیر شده در جایزه کتاب سال ۱۳۸۴ برای کتاب دفتر عقل و آیت عشق.
· تقدیر شده در جایزه کتاب سال ۱۳۸۵ برای کتاب درخشش ابن‌رشد در حکمت مشاء.
· تقدیر شده در جایزه کتاب سال ۱۳۸۹برای کتاب فلسفه و ساحت سخن.
· عضو شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.
· عضو هیئت داوران نشریه فلسفه متعالی.
· عضو هیئت داوران سمپوزیوم بین‌المللی مجسمه‌سازی تهران.
· صاحب بیش از بیست عنوان کتاب در حوزهِ فلسفه.
· نویسنده چندین مقاله برگزیده فلسفی.
· سخنران مدعو در سمینارها و همایش‌های فلسفیِ داخلی و خارجی.[نیازمند منبع]
آثار[ویرایش]
دینانی تا کنون بیش از بیست کتاب و مجموعه نگاشته است و صدها مقاله. وی سه بار جایزه کتاب سال را بدست آورده است. آثار او بسیار است به طوری که تاکنون هیچ مرکزی تمامی آثار مکتوب و صوتی او را جمع‌آوری نکرده است. آثار صوتی و تصویری او مربوط به کلاسها، سخنرانی‌ها، مصاحبه‌ها، برنامه‌های تلویزیونی و فیلم‌های مستندی است که طی چهل سال گذشته صورت گرفته شده است.
کتابها[ویرایش]
برخی از کتابهای به چاپ رسیده غلامحسین دینانی عبارتند از:
1. قواعد کلی فلسفی در فلسفهٔ اسلامی(در سه مجلد)، چاپ و نشر انجمن حکمت و فلسفه، تهران، ۱۳۵۷و مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، ۱۳۶۵.
2. دفتر عقل و آیت عشق، سه جلد، انتشارات طرح نو، ۱۳۸۰.
3. ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام، سه جلد، انتشارات طرح نو، ۱۳۷۶.
4. وجود رابط و مستقل در فلسفه اسلامی، شرکت سهامی انتشار، ۱۳۶۲. و مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
5. شعاع اندیشه و شهود در فلسفه سهروردی، انتشارات حکمت، ۱۳۶۴.
6. اسماء و صفات حق، انتشارات اهل قلم، ۱۳۷۵و سازمان چاپ وانتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۸۶.
7. نیایش فیلسوف، دانشگاه رضوی آستان قدس، مشهد، ۱۳۷۷.
8. شبهه آکل و ماکول، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (دبا). بازبینی‌شده در خرداد ۱۳۸۷.
9. درخشش ابن رشد در حکمت مشاء، ناشر طرح نو، ۱۳۸۴.
10. فیلسوفان یهودی و یک مسئله بزرگ، ناشر هرمس، ۱۳۸۹.
11. هستی و مستی، حکیم عمر خیام نیشابوری، ناشر اطلاعات، ۱۳۹۰.
12. فلسفه و ساحت سخن، ناشر هرمس، ۱۳۸۹.
13. مقدمه‌ای بر شرح فصوص جندی، تصحیح جلال‌الدین آشتیانی.
14. ع‍ق‍لان‍ی‍ت و م‍ع‍ن‍وی‍ت، مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
15. دُر سخن (هزار نکته قصار فلسفی و عرفانی)، ناشر نور سخن 1394 سایت کتاب
16. معمای زمان و حدوث جهان، مؤسسه حکمت و فلسفه ایران ۱۳۹۳
17. سخن ابن سینا و بیان بهمنیار، مؤسسه حکمت و فلسفه ایران ۱۳۹۲
18. خرد گفتگو (درسگفتارهای فلسفی)، ناشر هرمس 1393 خبر انتشارمقدمه کتاب
19. از محسوس تا معقول، مؤسسه حکمت و فلسفه ایران ۱۳۹۴
20. من و "جزمن"، مؤسسه حکمت و فلسفه ایران ۱۳۹۴
21. معاد، انتشارات حکمت ایران 1391[۱۳]
22. پرسش از هستی یا هستیِ پرسش، مؤسسه حکمت و فلسفه ایران ۱۳۹۵
23. فراز و فرود فکر فلسفی ، موسسه حکمت و فلسفه ایران ۱۳۹۵
مقالات[ویرایش]
چند نمونه مقاله از صدها مقاله او:
1. «حکمت متعالیه ملاصدرا در آیینه احادیث»، خردنامه صدرا ۱۳۷۹ شماره ۲۲.
2. «قاضی سعید قمی یکی از حکمای حوزه فلسفی اصفهان»، خردنامه صدرا ۱۳۸۲ شماره ۳۲.
3. «فلسفه هگل در بوته نقد»، خردنامه صدرا ۱۳۸۱ شماره ۲۷، ۲۹، ۳۰.
4. «عالم خیال»، خردنامه صدرا ۱۳۸۱ شماره ۲۸.